De nieuwe Eurostar UK Terminal is zorgvuldig verweven met het bestaande Amsterdam Centraal Station. Het vindingrijke ontwerp van ZJA Architects & Engineers en Superimpose Architecture verbindt de monumentale lagen opnieuw met de ruimtelijke ervaring van het gebouw.
Tekst Eva Vroom
Fotografie Marc Goodwin
Sinds februari dit jaar kunnen Eurostar-passagiers gebruik maken van de nieuwe UK terminal op Amsterdam Centraal. Deze bevindt zich in de Amstelpassage, één van de vijf tunnels die onder het station doorlopen. ZJA Architects & Engineers, dat ook werkt aan de grootschalige transformatie en renovatie van Amsterdam Centraal Station, heeft de nieuwe UK terminal zorgvuldig ingepast in het Rijksmonument van Pierre Cuypers.
“ZJA is de architect van de UK-terminal, Superimpose Architecture is verantwoordelijk voor het interieur van het reizigersgedeelte van de terminal”, vertelt Ruben Bergambagt, partner-architect bij Superimpose. Hij legt uit dat het bureau al ervaring had met een soortgelijk project: “Als onderdeel van een Transit-Oriented Development hub hebben we eerder in Hanghzou een project met gemengde functies ontworpen, waaronder een aankomsthal voor een metrostation. Mijn medepartners Carolyn Leung, Ben de Lange en ik werkten onafhankelijk van elkaar al in China, toen we daar in 2016 ons bureau startten. Vanaf 2021 zijn we ons ook op Nederland gaan richten, en we hebben nu kantoren in Beijing en Rotterdam.”
Rust en symmetrie
De hoofdingang van de nieuwe terminal bevindt zich aan de centrumkant van het Centraal Station. Omdat de terminal fungeert als een Schengen-buitengrens, gaan Eurostar-passagiers eerst door de bagagecontroles en de grenscontroles van Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Daarna kunnen ze plaatsnemen in de wachtruimte, door Superimpose vormgegeven in rustige, lichte tinten.
De inpassing van de terminal in het bestaande gebouw bracht qua ontwerp de nodige uitdagingen met zich mee, vertelt architect-partner Ben de Lange: “Doordat we gebonden waren aan de bestaande beschikbare ruimte binnen het station is de terminal nogal complex van vorm, met veel hoekjes en nissen. Wij hebben hier met ons ontwerp zoveel mogelijk rust en symmetrie in gebracht.” Want hoewel de nieuwe terminal qua oppervlakte bijna vier keer zo groot is als de vorige op spoor 15, blijft het een feit dat er een grote hoeveelheid passagiers samenkomen op een beperkt oppervlak. Om hier zoveel mogelijk overzicht te creëren, is de ruimte zo licht en helder mogelijk gehouden. “De Amstelpassage was vrij donker, wij hebben meer lichtere tonen en materialen toegepast. Dit was ook de wens van de opdrachtgever.”
Wolkenplafond
De terminal biedt ruimte aan 700 personen, toch zijn er maar 450 zitplekken. Een bewuste keuze, aldus Bergambagt: “Het is heel belangrijk dat mensen zich gemakkelijk door de ruimte kunnen bewegen.” Daarom heeft de terminal een duidelijke centrale as, waar mensen goed kunnen doorlopen. Alles wat buiten deze as valt, zoals de meer comfortabele rustige zitruimtes en de toiletten, heeft een warmere uitstraling, met bijvoorbeeld groentinten.
Ook de verlichting doet hieraan mee: van koelere verlichting in de centrale as, naar meer warmte in de zij-ruimtes. De verlichting speelt een belangrijke rol bij de beleving van de ruimte. Dankzij de dynamische verlichting in het zwevende plafond met zijn projecties van wolken, heb je veel minder het gevoel in een tunnel te zitten. De wolkenplafonds vormen onderdeel van het interieurconcept, aldus De Lange: “Omdat je in een trein kijkt naar een gekaderd landschap, wilden we ons laten inspireren door Britse en Nederlandse landschapsschilders, zoals Turner en Van Ruysdael. De verlichting in het Barrisol-gedeelte heeft 5000 individueel aan te sturen pixels. We hebben voor de terminal vijf lichtscenario’s ontworpen, die kunnen inspelen op de verschillende dagdelen of het boardingsproces kunnen begeleiden. Hiervoor hebben we samengewerkt met Beersnielsen. De verlichting is aangepast op het grid van de bestaande installatie.”
Reizigers
Eurostar wil voor korte reisafstanden concurreren met Schiphol; in het ontwerp voor de terminal is dan ook rekening gehouden met een brede groep reizigers. De ruimte is aangepast voor mensen met een handicap: lichte kleuren en duidelijke contrasten brengen visuele rust, vilten plafondelementen zorgen voor een prettige akoestiek. Voor de inrichting zijn diverse soorten ergonomisch meubilair gekozen. Ook hierbij is zoveel mogelijk overbodige ruis vermeden, bijvoorbeeld door de toepassing van minimalistisch vormgegeven zitbanken. Bergambagt: “We hebben voor de AERO Bench van Sellex gekozen vanwege het ingetogen en verfijnde ontwerp, dat perfect aansluit bij onze visie op een rustige en samenhangende ruimte. De banken combineren esthetiek en functionaliteit: ze bieden comfort, geïntegreerde elektrificatie en versterken visueel de nieuwe merkidentiteit van Eurostar.”
Qua beeldtaal onderscheidt de nieuwe terminal zich met zijn enigszins futuristische uitstraling duidelijk van het historische gebouw. Toch bevat het interieur wel degelijk verwijzingen naar het monument van Cuypers, zoals bijvoorbeeld de terrazzovloer. De Lange: “We hebben de vormentaal van Cuyper’s afgeronde bakstenen terug laten komen in wanden en plafonds, net als zijn groene en blauwe kleurstellingen. Groen en blauw zijn ook de kleuren van Eurostar.”
Tijdlijn
Binnen het architectonisch concept dat ZJA Architects & Engineers heeft ontwikkeld, is de terminal op subtiele wijze verweven met het bestaande gebouw, doordat oudere lagen opnieuw zichtbaar zijn gemaakt. De zwevende plafonds zijn tussen de monumentale constructies gehangen, zodat deze goed te zien zijn. Passagiers doorkruisen zo alle lagen van de hele tijdlijn van het station, van het Cuypersgebouw uit 1889 tot de IJhal uit 2017.
Hoewel het niet af te lezen is aan het prachtige resultaat, kende de realisatie van de terminal de nodige uitdagingen: het project raakt namelijk aan diverse parallel lopende bouwwerkzaamheden om het station toekomstbestendig te maken. Om te zorgen dat het station tijdens alle werkzaamheden gewoon in bedrijf kan blijven, worden projecten gefaseerd uitgevoerd. Voor de UK-terminal is fase 1 nu klaar. Daarmee is een belangrijke stap gezet in de ontwikkeling van internationaal treinverkeer tussen Londen en Amsterdam.
superimposearchitecture.com
zja.nl
Legenda
Opdrachtgever NS reizigers, ProRail, Eurostar
Interieurarchitect Superimpose Architecture
Architect ZJA Architects & Engineers
Technische uitwerking INBO
Adviseur licht Beersnielsen lichtontwerpers
Meubilair Sellex (via SV Collection), Lapalma, Halle+, (via Interiorworks)
Bekleding maatwerkbanken Gabriel
Vilten wandbekleding In-Zee
Plafonds Barri&More (Barrisol), Hunter Douglas, Integra
Vloeren Duracryl, Bolon, Kroon Projecten
Wanden mbX, Abet Laminati, Interpon Powder Coatings
Aluminium vliesgevels en deuren businesslounge Blitta
Vouwdeur naar roltrappen Jansen kozijnen (via Interior Glassolutions)
Verlichting iGuzzini
Stopcontacten JUNG
Installateur Spie
Constructeur Arcadis
Adviseur Bouwfysica & Akoestiek Cauberg Huygen
Adviseur Brandveiligheid Arcadis
Projectmanagement Aronsohn
Onderaannemers Kwakman, A&D
Hoofdaannemer K_Dekker bouw
Oppervlak 2.300 m2
