GROUP A transformeerde in samenwerking met Fabrique en ABT een voormalig bankgebouw tot cultureel centrum BRUIS, het kloppend hart van Bladel.
TEKST Eva Vroom
FOTOGRAFIE DigiDaan
BRUIS ligt aan de Markt in Bladel en biedt ruimte aan een theaterzaal, een bibliotheek, een café en meer dan 45 verenigingen. Het nieuwe gemeenschapshuis kwam tot stand in nauwe samenwerking met Gemeente Bladel en cultureel centrum Den Herd, dat voorheen op een andere locatie zat. De verhuizing van Den Herd naar de Markt betekende veel meer ruimte voor activiteiten, maar ook de kans om van het bankgebouw de plek te maken waar heel Bladel samenkomt. Maarten van Bremen, architect en partner bij GROUP A: “Nadat wij de Europese aanbesteding voor het project hadden gewonnen, kwam ook de bibliotheek erbij, en Bladel Creatief, en meerdere grotere verenigingen zoals Senioren vereniging Bladel en de biljartclub. Daarnaast biedt het gebouw onderdak aan Visit Bladel (de voormalige VVV) en aan het café in de Grand Lounge. Je kunt BRUIS dus met recht het kloppend hart van Bladel noemen.”
Nieuwe identiteit
Om van het introverte bankgebouw een open en uitnodigend cultureel centrum te maken, moest er wel het nodige gebeuren. Zo plaatste GROUP A boven de ingang aan de Markt een opvallend nieuw volume met een panoramazaal en balkons. Dit volume doorbreekt letterlijk de bestaande gevel, en vormt samen met de houten luifel de nieuwe identiteit van BRUIS. Van Bremen legt uit: “Het gebouw zag er oorspronkelijk een beetje gefragmenteerd uit, met de bedoeling het qua schaal op de bestaande bebouwing aan te laten sluiten. De voorzijde met de arcades oogde nogal defensief. Wij hebben alleen de vier arcades brede hoofdentree open gelaten, en de rest van de gevel naar voren gehaald.” Nu zorgen grote verdiepingshoge ramen voor transparantie en een uitnodigende uitstraling naar de Markt. “Dankzij de royale raampartijen en het terras aan de panoramazaal is er goed contact met buiten.” Een tweede toevoeging is het nieuwe volume aan de achterzijde van het gebouw. Hier bevindt zich de nieuwe, multifunctionele Grote Zaal, met plaats voor 350 tot 600 bezoekers. Ook hier bieden ramen vanaf de straat goed zicht op het culturele programma binnen. Om de zaal binnen de dorpse omgeving in te passen, gebruikte GROUP A openingen in de gevel, subtiele materiaalovergangen en een speelse daklijn. Dankzij de verfijnde gevelcompositie, subtiele knikken , dieptewerking in gesloten vlakken en een gekeimde plint oogt het theatervolume niet monolithisch, maar vriendelijk. Het laden-lossen en de technische ruimtes zijn zorgvuldig ingepast.
Atrium
Ook het interieur van het gebouw is aangepast aan zijn nieuwe bestemming, met een organisatie rondom een royaal atrium dat alle functies van BRUIS verbindt. Dit atrium is een lichte, open ruimte geworden waar de verschillende gebruikers elkaar gemakkelijk kunnen ontmoeten. Van Bremen: “Omdat het oorspronkelijk een bankgebouw was, heeft het een vrij lage ingang. Daardoor ontstaat een soort tunnel waardoor je het ruime atrium al kunt zien.”
GROUP A maakte voor het atrium gebruik van een bestaande patio op de eerste verdieping. “Van die buitenruimte hebben we een lichte binnenruimte gemaakt tot op de begane grond. We hebben de bakstenen van de muren gehaald zodat het ruwe beton in
zicht kwam. Het atrium is het hart van het gebouw, daaromheen bevindt zich een subzone die toegang geeft tot de verschillende zalen en zaaltjes.” Op de begane grond zijn dat behalve het café-restaurant vijf zalen. In de kelder bevindt zich een percussieruimte, en ook op zolder zijn ‘doos-in-doos’ ruimtes voor muzikanten. In totaal biedt het gebouw 23 verhuurbare of publieke ruimtes, naast facilitaire voorzieningen, techniek en opslag. De auditoriumzaal die al in het bestaande gebouw aanwezig was, kon bewaard blijven. “Van deze zaal hebben we de toegankelijkheid vergroot.”
Hergebruik
GROUP A behield grotendeels de bestaande structuur van het bankgebouw, en kon zodoende het materiaalverbruik en de CO2-uitstoot flink beperken. Materialen uit gesloopte delen zijn opnieuw gebruikt, en het gebouw is verduurzaamd met lucht/water warmtepompen, regenwateropslag en hoogwaardige isolatie. Van Bremen: “We hebben erg gelet op hergebruik. Het is een voormalige Rabobank uit 2002 dus nog een jong gebouw, voor driekwart onderkelderd. We hebben niet alleen de betonconstructie hergebruikt, maar ook veel installaties zoals de inductie units. Samen met ABT hebben we hiervoor de hele puzzel gemaakt.” Gepuzzeld is er ook, om het volledige programma in te passen in het gebouw: “Omdat er eigenlijk niet genoeg ruimte was voor de nieuwe Grote Zaal, hebben we hier een paar oplossingen voor bedacht. We hebben een flexibel podium gebouwd, er is een uitschuiftribune en het balkon hangt deels over de oudbouw, een technisch huzarenstukje van ABT. Ook is de rooilijn van de zaal iets naar buiten geschoven.” In de nieuwe zaal kunnen uiteenlopende culturele en maatschappelijke activiteiten plaatsvinden, van theater en dans tot workshops, diners en bijeenkomsten. Om plaats te bieden aan voorzieningen als toiletten en garderobe, is er onder deze zaal een extra kelder gemaakt, gekoppeld aan de bestaande kelder. Zodoende ontstaat er in het hart van het gebouw ruimte voor lucht, licht en beweging. Hier leiden vanuit het atrium grote houten trappen naar de bibliotheek en de panoramazaal aan de voorzijde van het gebouw. Voor deze trappen is eikenhout toegepast, als tegenhanger van het kale, ruwe beton van de atriumwanden. Een mooi contrast.
Betrokkenheid
Ook de akoestische maatregelen dragen bij aan een prettige sfeer. Van Bremen: “Voor het creëren van een goede akoestiek zijn de wanden van de theaterzaal en het plafond van het atrium bekleed met akoestisch absorptiemateriaal en PET-vilt, afgewerkt met houten latten. Daarnaast hebben we veel spuitpleister op plafonds toegepast in zwart of wit, je wilt gebruikers keus bieden in de sfeer van de zalen.” Het kleurgebruik in het gebouw is neutraal en rustig gehouden, en geeft zo de gebruikers alle ruimte om zelf hun stempel op het interieur te drukken.
Als voorzitter van de Stichting Dutch Daylight heeft Van Bremen uiteraard aandacht besteed aan de daglichttoetreding in het gebouw. “Het gevouwen dak steekt uit, het daglicht komt indirect naar beneden. Dit hebben we aangevuld met lijnverlichting.” Dankzij de royale raampartijen is er goed contact met buiten, zowel in het restaurant als in de Grote Zaal. Daar biedt het halfronde raam zicht op de straat, door het hoge raam achter het podium kijk je uit op een kerktoren. “Zo verbind je het interieur echt met de omgeving. En omgekeerd sluit het gebouw aan bij de fijnmazige structuur van het centrum van Bladel. Ik ben er trots op dat we dit voormalige bankgebouw konden herbestemmen. Door de toevoeging van meer volumes en door de kijkrichting naar de Markt toe te draaien, straalt de optelling van de gebouwen als geheel nu veel beter uit wat er binnen gebeurt.” Trots is Van Bremen ook op de geslaagde samenwerking met gebruikers, gemeente en andere betrokkenen. Zoals ontwerpbureau Fabrique, dat zich in workshops met inwoners en gebruikers heeft gebogen over de positionering en invulling van het nieuwe gemeenschapshuis. “BRUIS is in co-creatie tot stand gekomen, en die betrokkenheid kun je in elk detail van het gebouw terugvinden. Daarmee is BRUIS meer dan een cultureel centrum geworden, het is een gedeeld huis voor de gehele gemeenschap van Bladel.”
BRUIS is Public Vote Winner van de Archello Awards in
de categorie Public Buildings – Community Centre of
the Year.
Legenda
Opdrachtgever Gemeente Bladel, Den Herd
Architect GROUP A, team: Maarten van Bremen, Sebastian
Bok, Sophie Dogterom, Dennis Berger, Federica Padovani,
Perry Klootwijk, Lolke Ket, Laura Onnis, Brigitte van der Tuin,
Raymond Leentvaar, Boyuan Shi
Uitwerking UO Benthem
Invulling vaste inrichting Double vision interieurprojecten
Merkenstrategie Fabrique
Advies bouwtechniek ABT
Gevelbekleding WVH gevelproject
Betonvloeren Van Nieuwpoort Prefab Beton
Staalconstructie Van Eekert Constructies
Vloeren Brugmans groep
Systeemwanden Schelp Bouw & Interieur
Valchromat beplating Schelp Bouw & Interieur
Matude bekleding Verschuren totaalprojecten
Meubilair Double vision interieurprojecten
Geluiddichte deuren Alara – Lukagro
Verlichting Delta Light
Keukenkranen Grohe
Oppervlak 8411 m2
