Tinker imagineers ontwerpt tentoonstelling Kamp Amersfoort

Het nieuwe museum van Nationaal Monument Kamp Amersfoort is op 19 april in gebruik genomen. In dit straf- en doorgangskamp verbleven tijdens de Tweede Wereldoorlog ongeveer 47.000 gevangenen. Tinker imagineers ontwikkelde in opdracht van Nationaal Monument Kamp Amersfoort het concept en de permanente tentoonstelling. Die vertelt de verhalen van gevangenen, een helper en daders. Wie waren zij? De verhalen gaan over het verleden, maar zijn ook actueel. De combinatie van het heringerichte gebied, de architectuur en de tentoonstellingen van het nieuwe museum maken duidelijk wat zich afspeelde in Kamp Amersfoort. De geschiedenis wordt voelbaar: de beklemming, het onrecht en de angst.

De verschillende disciplines, Inbo (architectuur), Juurlink+Geluk (landschap), Tinker imagineers (tentoonstellingsontwerp, óók voor het Nationaal Ereveld Loenen) en Nationaal Monument Kamp Amersfoort, werkten nauw samen tijdens de vernieuwing. Daarmee gaven ze op unieke wijze vorm aan de betekenis van deze plek. Bij binnenkomst van de museale ruimte daalt de bezoeker de trap af en betreedt de immense ruimte, sober en ingetogen ingericht en gelegen onder het voormalige kamp. De architectuur en het materiaalgebruik verbeelden de sfeer van toen door de verschillende originele elementen. Het contrast van licht naar donker en tenslotte weer naar het licht versterkt dit.

Van nummer tot naam

Indrukwekkende zwart-wit videobeelden schetsen de situatie in het kamp. Een grote routekaart op de muur toont het transport van de gevangenen die kwamen en weer gingen. Zij werden gezien en behandeld als nummer. In de tentoonstelling krijgen ze geleidelijk aan weer een gezicht en een naam. Door fotografische beelden op gigantische zuilen maakt de bezoeker kennis met personen die een belangrijke rol in en rond het kamp gespeeld hebben. De lades onder de portretten tonen hun persoonlijke bezittingen, terwijl het persoonlijke verhaal te horen is via een audio device. De portretten lichten op als de lades opengaan en samen met de zwart-wit portrettenwand achter in de ruimte, vormt dit een contrastrijk en indrukwekkend schouwspel.

Verband tussen toen en nu

De tentoonstelling legt ook de relatie naar onrecht vandaag de dag. De achterzijde van de zuilen benoemen belangrijke kampthema’s zoals honger, mishandeling en discriminatie; onderwerpen die nog steeds voorkomen. Daarnaast confronteert een sociaal psychologisch experiment bezoekers met ongemakkelijke dilemma’s. Ze ervaren daar de effecten van groepsdruk, autoriteit en vertrouwen. Willemien Meershoek, directeur van Kamp Amersfoort: “Dit programma, goed of fout genaamd, behandelt met behulp van Virtual Reality actuele thema’s die in de context van het museum een speciale betekenis krijgen.”

Bezinningsruimte in Nationaal Monument Kamp Amersfoort

Aan het einde van het ondergrondse bezoek is ruimte voor reflectie: op de geschiedenis en op de eigen rol in actuele dilemma’s. Voetafdrukken op de vloer – een binnen en buiten terugkerend element – verbeelden het appèl en staan loodrecht tegenover een beschrijfbare spiegelende wand. Het eigen spiegelbeeld en de subtiele lichtprojecties en rookeffecten versterken dit gevoel. Wat heb ik zojuist gezien en gehoord? Welke sporen laat ik zelf na?
Eenmaal buiten toont een stalen maquette van het kamp de schaal ervan. De uitgang van het museum biedt zicht op de tegenoverliggende schietbaan en het monument De Stenen Man. Publiek mag het museum bezoeken zodra de versoepelingen van de coronamaatregelen het toelaten. Meer informatie: tinker.nl en kampamersfoort.nl

(Fotografie: Mike Bink)