Het ontwerp MVSA Architects voor Holland Casino in Venlo is met geen enkel ander casino te vergelijken. Dat wil zeggen: geen enkel ander casino in Nederland. De schitterende, interactieve gevel met honderden leds die continu van kleur veranderen, de brede oprijlaan die boven naar de entree leidt en de videowall bij de entree zijn helemaal ‘Las Vegas style’: groots en spectaculair. Ook binnen is er alles aan gedaan om de ‘user experience’ te maximaliseren. Na onder meer het Centraal Station in Rotterdam en het Ministerie van Financiën in Den Haag geeft MVSA Architects, dat bovendien betrokken is bij de herontwikkeling van de Amsterdamse Poort, met het ontwerp opnieuw een spraakmakend visitekaartje af, waarbij uitgesproken architectuur en integrale duurzaamheid hand in hand gaan.
Ontwerp MVSA Architects: bloem met brein
Wouter Thijssen, mededirecteur van MVSA Architects, is als hoofdarchitect vier jaar lang met het Holland Casino bezig geweest: van de eerste schetsen tot de uiteindelijke oplevering in juli van dit jaar; vanwege corona moet de officiële opening nog plaatsvinden. Thijssen: “MVSA heeft de tender voor het casino in 2017 gewonnen, met een ontwerp voor een duurzaam gebouw in de vorm van een bloem. De bloemvormige architectuur is enerzijds een verwijzing naar de Floriade die in 2012 in Venlo is gehouden en anderzijds een link naar de florale traditie van Nederland.”
De bloemvorm is niet direct herkenbaar als je langs het gebouw rijdt, wél van bovenaf gezien én binnen bij de centrale bar. Van hieruit kronkelen als het ware de wortels en de stengel naar boven, om uit te waaieren in een onmiskenbare florale dakconstructie op de etage erboven. Het hout is afkomstig uit duurzaam beheerde bossen. Thijssen: “De biomimetische constructie werkt ook als een bloem. Zo vangt de kelk van het bloemvormige dak regenwater op, dat gebruikt wordt in het grijswatersysteem voor onder meer de toiletten en koeling. Ook maakt het casino, net als bloemen en planten, gebruik van zonlicht als energiebron. Het dak is voorzien van een speciale PV-folie, waarmee licht omgezet wordt in elektriciteit.”
Volgens Thijssen is zijn schetsontwerp vrijwel ongewijzigd uitgevoerd. “Daar heb je een visionaire opdrachtgever voor nodig en dat was Holland Casino. De organische vormentaal, de lay-out, de kleuren en materialen, de routing – alles is in samenspraak met het casino gegaan. Doordat we tijdens het hele proces zo nauw in contact hebben gestaan met de opdrachtgever, past het ontwerp als een maatpak. Dit is haute couture, de jackpot!”
Gebouw als organisme
Thijssen benaderde het gebouw als een organisme, mede geïnspireerd door biomimicry-principes – bouwen met de natuur als voorbeeld. “We onderscheiden grofweg vier onderdelen: de huid, het skelet, het metabolisme en het brein. De huid wordt gevormd door de ademende groene gevel met biobased isolatie, de folie met zonnecollectoren op het dak en de leds die als schubben het gebouw beschermen. De houten hoofddraagconstructie vormt het lichte skelet en is vrijwel geheel demonteerbaar en herbruikbaar. Het ‘metabolisme’ van een gebouw betreft met name de functionaliteit ervan. Denk aan de hybride systemen voor ventilatie, verwarming en koeling. Het brein van het gebouw bestaat onder meer uit smart building sensoren die alle systemen aansturen, en de interactieve, programmeerbare façade.”
Dynamische gevel
Dankzij die dynamische buitengevel is het casino al van ver zichtbaar. Zeker wanneer het donker is, nodigt het dan letterlijk schitterende gebouw uit tot een bezoek. De buitengevel is opgebouwd uit een raster van grote glazen ‘schotels’, afgewisseld met een grid van kleinere, metalen schotels. “De ronde vormen zijn geïnspireerd op de fiches waar binnen mee gespeeld wordt”, weet Thijssen. De aluminium schotels hebben een duotone coating en daardoor vanuit verschillende hoeken een verschillende kleur. Dit zorgt ook overdag voor een levendig beeld. Achter deze pailletten plaatste Livingprojects interactieve ledverlichting van Color Kinetics, waardoor de hele gevel kan oplichten, in elke gewenste kleurencombinatie. Ook kan er videocontent vertoond worden, voor bijvoorbeeld het creëren van een speciale kerstsfeer of het tonen van het jackpotbedrag.
Duurzaamheid voorop
Het meest bijzondere aspect aan het casino is het integrale duurzaamheidsconcept. Het gebouw is geen optelsom van verschillende duurzame oplossingen, duurzaamheid is integraal onderdeel van het ontwerp. “De interactieve gevel is niet alleen een echte eyecatcher, ook de isolatiewaarde ervan is heel hoog, wat een stuk in het energieverbruik scheelt”, aldus Thijssen. De buitengevels bestaan uit holle houten wanden met een dikte van 20 tot 25 centimeter, gevuld met inblaasisolatie van houtwol en hennep. Geheel in de Cradle to Cradle-gedachte is weinig beton toegepast, maar vooral hout uit duurzaam beheerde bossen. Het lichtere gewicht van hout heeft ook elders in de constructie tot besparingen geleid. Van het beton dat wél toegepast is, bestaat 30 procent van het primaire toeslagmateriaal uit betongranulaat, verkregen uit sloopwerkzaamheden. Ook het gebruik van ledverlichting beperkt het energieverbruik. Verder is de parkeerplaats aangelegd met biobased asfalt, is daar een speciale vleermuis-corridor gerealiseerd en veel groen aangelegd. Deze en vele andere innovatieve oplossingen hebben ervoor gezorgd dat het gebouw een gemiddelde GPR-score heeft van 8,5 op een schaal van 1 tot 10. Dit maakt het een aantoonbaar duurzaam gebouw, precies wat de gemeente Venlo vooraf wenste. Thijssen denkt dat met het gebouw op het gebied van duurzaamheid een nieuwe standaard voor vastgoed is neergezet. “Duurzame architectuur en esthetiek gaan niet altijd samen, maar dit gebouw toont aan dat uitgesproken architectuur ook duurzaam kan zijn.”
Ventilatie via de vloer
Ook de vloer in het casino heeft in dit opzicht een bijzonder verhaal. Thijssen: “Dat is een ‘slimline’ vloer, een holle vloer met ruimte voor ventilatielucht.” Door vrijwel onzichtbare roosters stroomt ietwat koele lucht het casino in. “De speelkasten geven veel warmte af, waardoor er behoefte is aan koele lucht”, weet Thijssen. “Dat energiezuinige koeling via de ventilatielucht kan plaatsvinden, komt door goede isolatie en koeling met behulp van natuurlijke luchtstromen en regenwater. Naast luchtverversing biedt de holle vloer ook als voordeel dat er makkelijk kabels en leidingen kunnen worden aangelegd. Ook is voor een holle vloer uiteraard minder materiaal nodig dan een massieve vloer, waardoor de draagconstructie lichter is en er minder fundering nodig was. Dat scheelt grondstoffen en vermindert de milieulast van het gebouw. Daarbij is de vloer, net als vrijwel de hele bovengrondse constructie, demontabel. In de praktijk zou zelfs de ondergrondse parkeerplaats onderdeel van het casino gemaakt kunnen worden. Het gebouw is dus flexibel en heel erg aanpasbaar.”
Icoon
Het feit dat het casino duurzaam en klimaatneutraal gebouwd is volgens de Cradle to Cradle-principes, helpt de gemeente Venlo bij de doorontwikkeling van haar positie als C2C-hoofdstad van Nederland. Als nieuw icoon van duurzaamheid dient het casino als boegbeeld van de stad én als landmark in de regio, waar de opvallende zichtlocatie aan de kruising van de A67 en A73 aan bijdraagt. Het ligt ook zeer strategisch ten opzichte van Duitsland, waar veel vaste bezoekers vandaan komen, net als uit de regio Antwerpen. Het casino verwacht zo’n 600.000 bezoekers per jaar te gaan ontvangen, 100.000 meer dan in het oude pand.
Ook voor het Holland Casino zelf is het gebouw een belangrijk visitekaartje. De ambitie is om het merk op internationaal niveau sterk te positioneren. “Zo’n spraakmakende mediagevel is de perfecte manier om je merkidentiteit kracht bij te zetten en je positionering te ondersteunen”, zegt Michael Sebregts van Livingprojects. “Ik denk dat Holland Casino Venlo met recht kan zeggen dat zij het meest opvallende casino van Europa, en misschien wel van de wereld hebben.”
Doordacht interieur van MVSA Architects
Voordat MVSA Architects met het architectonisch ontwerp begon, lag er al een interieurconcept en spel-layout klaar van Gensler uit Las Vegas, waar dit bureau al veel toonaangevende casino’s realiseerde. De opdracht aan Gensler was een functioneel, gastvrij en energieneutraal ontwerp dat bij uitstek geschikt zou zijn om nieuwe spelvormen toe te voegen.
Qua inrichting en aankleding is er geen rechte lijn of hoek te ontdekken. Van de balies bij de entree tot de verlichting, van de zitmeubelen tot het plafond – alle elementen hebben organische, ronde vormen. Thijssen is zeer tevreden over de samenwerking met partner Gensler: “Functionaliteit en een fraaie vormgeving zijn op een doordachte manier gecombineerd. De bezoeker wordt op een vanzelfsprekende manier door het casino geleid. De center-bar is echt het middelpunt van het casino, visueel benadrukt door de houten bloemconstructie. Daaromheen ligt een eerste schil van spelmachines en bekende spelen zoals Blackjack en roulette, en als tweede schil de verschillende bars en het restaurant. Waar je ook zit te eten of drinken, je hebt altijd zicht op de spelvloer.”
Thijssen is vooral trots op de entree. “Dat is echt een belevenis. Net als in Las Vegas is de buitenomgeving, gerealiseerd door Arcadis Landschapsarchitectuur, erg auto-georiënteerd. Als je aan komt rijden, wordt je door de spectaculaire gevel als een VIP in het licht gezet en raak je meteen betoverd door de sfeer. De grote oprijlaan naar boven leidt direct naar de ingang, waar je altijd droog – want overdekt – afgezet kunt worden. Ook handig voor mensen die minder goed ter been zijn.”
www.mvsa-architects.com
www.gensler.com
www.arcadis.com
(Tekst: Monique van Empel – fotografie: Barwerd van der Plas)
LEGENDA
Opdrachtgever Holland Casino
Architect MVSA Architects
Interieurontwerp/-bouw MVSA Architects en Gensler, Las Vegas
Landschapsarchitectuur MVSA Architects en Arcadis
Installaties, constructie en bouwfysica Arcadis
Cradle to Cradle- en duurzaamheidsconcept MVSA Architects en Arcadis
Landschapsarchitectuur MVSA Architects, Arcadis en R’odor
Projectmanagement, directievoering en toezicht Brink
Interieur & afbouw Redie, Fried van de Laar, Van Herten Afbouw
Losse meubelen Knoll, Artifort, Tom Dixon, Kartell
Plafonds Barrisol, Fried van de Laar, Van Nistelrooy
Stoffering Vescom, Kvadrat, Sahco
Sanitair Duravit, Geberit
Plaatmateriaal Corian, Formica
Vloer/vloerafwerking Duracryl, Kvadrat en Lensen projectinrichters
Tegels Unimar Tegelwerken, Porcelanosa, Intercodam, Sicis
Interactieve ledgevel Livingprojects
Onderaannemer W&E installaties Croon Wolter & Dros
Aannemer landschap De Enk Groen & Golf
Gevel Sorba Projects
Ontwerp en installatie binnenverlichting en lichtbesturing dEP de Sfeerontwerpers
Hoofdaannemer Laudy Bouw & Ontwikkeling
Netto vloeroppervlak 9.899 m² (27.000 m² inclusief landschap)