Amphia Ziekenhuis, Breda: Van hightech tot binnentuin

De nieuwbouw van het Amphia Ziekenhuis ligt aan de Molengracht in Breda direct naast het bestaande ziekenhuis, dat ook door Wiegerinck werd ontworpen en in 1999 in gebruik is genomen. Een centrale passage verbindt het bestaande gebouw met de nieuwbouw, waar nu op in totaal 80.000 m2 twee andere locaties van het Amphia zijn samengebracht. Milee Herweijer, architect bij Wiegerinck: “Voordat wij aan dit project begonnen, had Amphia de interne processen al doorgelicht en als ambitie geformuleerd de medische zorg naar een nog hoger plan te willen brengen, in een optimale omgeving voor patiënten en personeel. In de nieuwbouw vindt vooral acute en intensieve zorg plaats, het bestaande gebouw wordt door ons gerenoveerd en zal meer gericht zijn op dagbehandeling en het bieden van alle planbare zorg voor de regio Breda.” Het uiteindelijke oppervlak van het Amphia gaat daarmee in totaal 128.000 m2 beslaan.

Toekomst voor Amphia Ziekenhuis

Wiegerinck zette met het nieuwe Amphia geen groot monolithisch gebouw neer, maar een ensemble van vier los van elkaar staande delen die flexibel te gebruiken zijn. “Hierdoor kan gemakkelijk ingesprongen worden op toekomstige groei en krimp”, legt Herweijer uit. “De ligduur van patiënten zal over het algemeen korter worden, terwijl het aantal poliklinische behandelingen waarschijnlijk zal groeien.”
De zorg in het nieuwe gebouw is georganiseerd vanuit de behoefte van de patiënt. Dit betekent, dat specialismen en voorzieningen rondom de drie Amphia-speerpunten oncologie, vrouw-moeder-kind en hart- en vaatziekten ieder in een eigen bouwdeel zijn ondergebracht. In deze drie bouwdelen is er een verticale clustering binnen de ziektebeelden, met de poliklinieken op de begane grond en direct daarboven de verpleging. Patiënten hoeven zo niet het hele ziekenhuis te doorkruisen voor hun afspraken. Het vierde en laagste bouwdeel is het interventiecentrum met daarin het OK-complex, de Intensive Care en de Spoedeisende Hulp. Deze ‘hot floor’ vormt het hart van het nieuwe Amphia. Door de hightech zorg in dit aparte bouwdeel onder te brengen, lopen er geen andere werkprocessen doorheen. De vier delen zijn met elkaar verbonden door loopbruggen, waarbij de centrale ligging van de OK’s zorgt voor kortere loopafstanden.

Healing environment

De gevels van het nieuwe ziekenhuisgebouw kregen een keramische bekleding, met een ritmiek van gekleurde penanten om de grote oppervlakken op te breken en een menselijke maat te introduceren. OTH gaf een aanzet voor het masterplan interieur, Wiegerinck heeft de uitstraling van het gebouw voor het kleurenpalet en vaste inrichting verzorgd. Herweijer: “Amphia zelf heeft samen met Gispen de losse inrichting gedaan en het speciale behang is door Tinker Imagineers ontworpen. Een integraal project.” De buitenruimte, een ontwerp van landschapsarchitecten BoschSlabbers, speelt een belangrijke rol in de beleving van het gebouw. Zo hebben de vier bouwdelen elk een eigen binnentuin, die vanuit de behandelkamers en verpleegafdelingen zichtbaar is. BoschSlabbers maakte van deze vier kijktuinen een gestileerde weerspiegeling van Brabantse landschappen. De tuinen maken deel uit van de ‘healing environment’ oftewel een omgeving die bijdraagt aan het fysiek, mentaal en sociaal welbevinden van de gebruikers. Belangrijke elementen binnen de healing environment zijn stress verlagende factoren als rust, privacy, overzicht – maar ook daglicht en zicht op groen. Herweijer, die in 2016 haar promotieonderzoek aan de TU Delft afrondde in het kader van dit onderwerp: ”Zicht op groen bevordert het herstel, en dankzij de directe lichtinval in de kamers ervaren patiënten, maar ook ziekenhuismedewerkers het dagritme. Zelfs het OK-complex heeft twee smalle patio’s gekregen.”
Daglicht is ook volop aanwezig in de centrale passage. Deze horizontale verbindingsas vormt de ruggengraat van het complex en beslaat twee verdiepingen: onder de passage bevindt zich een logistieke gang die als een verkeersader de nieuwbouw met het logistieke centrum in het bestaande gebouw verbindt.
Deze indeling, met de vier nieuwe bouwdelen aan weerszijden van de passage, zorgt voor een overzichtelijke routing. Herweijer: “Het gebouw is makkelijk te begrijpen. Het heeft een duidelijk herkenbare hoofdingang aan het entreeplein, in de bouwdelen vind je nergens doodlopende gangen. Vanaf de passage heb je goed zicht op alle afdelingen en het restaurant.”

Contact met buiten

Amphia wilde voor de inrichting van de nieuwbouw een neutraal en tijdloos concept, flexibel, praktisch en sober. Als aanvulling op het verder rustige kleurenpalet hebben de verschillende bouwdelen ieder een eigen kleur gekregen: blauw voor het interventiecentrum, geel voor het vrouw-moeder-kindcentrum, rood voor het hart-vaat centrum en oranje voor oncologie. Herweijer: “Deze kleuren vind je terug als accenten en in de pvc-vloeren. Voor de polikliniek van de kinderen hebben we iets meer en fellere kleuren gebruikt.” Opvallend element in het interieur is het door Tinker ontworpen behang, met als herkenbaar thema ‘stad en beweging’.
Om warmte te brengen, paste Wiegerinck op verschillende plaatsen hout toe, zoals te zien is bij de receptie. Herweijer: “Ook de hoofdbalies in de bouwblokken hebben een houten achterwand, en in de patiëntenkamers hebben we houten accenten opgenomen, bijvoorbeeld in het meubilair. Omdat het belangrijk is patiënten snel uit bed te krijgen, is er veel aandacht besteed aan goede reactiverende stoelen.” Alle 527 patiëntenkamers zijn eenpersoons, met eigen sanitair. Dit vermindert infectiegevaar, en zorgt voor rust en privacy. De kamers beschikken over hoge ramen, die volop zicht bieden op de binnentuinen. In de deur naar de gang zorgt een glasstrook voor voldoende contact met de patiënt; tegelijkertijd wordt de privacy gewaarborgd door een folie, die een teveel aan inkijk voorkomt.
Ook bij het ontwerpen van het lichtplan is gedacht aan het welbevinden van de patiënten. Herweijer: “In de grote bouwblokken hebben we de lijnverlichting niet aan het plafond, maar langs de gangwanden laten aanbrengen. Dat zorgt ervoor dat patiënten niet in het felle licht kijken, als ze op een brancard liggen.”
Met het voltooien van de nieuwbouw realiseerde Wiegerinck een uiterst modern topklinisch ziekenhuis, zonder daarbij de menselijke maat uit het oog te verliezen: een opmerkelijke prestatie in een gebouw van deze omvang. Dit is zowel te danken aan de overzichtelijke modulaire opzet van het gebouw, als aan de toegepaste principes uit de healing environment. Herweijer: “Mensen kunnen goed hun weg vinden in het gebouw, en er is overal contact met buiten. Ik ben ook erg gelukkig met de tuinen. Die zijn heel mooi geworden, en zorgen ervoor dat je niet meteen in een klinische sfeer terecht komt.”

www.wiegerinck.nl

(Tekst: Eva Vroom – fotografie: William Moore)

LEGENDA
Opdrachtgever Stichting Amphia
Architect Wiegerinck; projectarchitect Jarno Nillesen
Interieurarchitect Wiegerinck i.s.m. OTH
Stedenbouwkundige Urbis
Landschapsontwerp BoschSlabbers
Ontwerp belevingsconcept Tinker Imagineers
Los meubilair Gispen, Casala
Meubelbekleding Vescom (vinyl meubelbekleding Malta)
Wandbekleding Vescom (digitale print non-pvc wandbekleding Porak)
Vloeren Tarkett
Plafonds Saint-Gobain Ecophon
Lichtstraten Velux Nederland
Wayfinding ID-LAB
Deuren Metaflex Doors Europe, Limburgia Utiliteitsdeuren; Ropa
Deurbeslag Henderson Nederland
Verlichting Philips
Sanitair Keramag
Constructeur ABT
Adviseurs installaties E&W Deerns Nederland
Aannemer Consortium Four Care

De website Pi-online biedt actualiteit voor professionals uit de architectuur- en interieurbranche. De rubriek Projecten biedt beschrijvingen van onlangs gerealiseerde gebouwontwerpen.