Meubelfabrikant RSGA Design heeft in zijn voormalige zagerij een stoelenmuseum geopend, het RSGA Design Museum. De collectie vertelt de ontstaansgeschiedenis van Nederlandse meubels, zegt Titus Darley, directeur van RSGA Design. ‘Ik merk sterk dat het museum inspirerend werkt voor hedendaagse ontwerpers.’
‘Iedereen in de Westerse wereld heeft een stoel, zelfs meer dan één. Iedereen heeft er dus ook een emotie bij’, zegt Titus Darley als hij over fascinatie voor stoelen begint. ‘Voor de ontwerper of architect is het een product waarin alles samenkomt: functionaliteit, vormgeving, comfort. We krijgen vaak vragen van ontwerpers of architecten of ze ook eens een stoel mogen maken, want het is voor hen een heilige graal.’
‘Zelf vind ik stoelen ook boeiend’, gaat de directeur van meubelfabrikant RSGA Design verder. ‘Ze zijn heel veelzijdig, ook de cultuur van het land waar een stoel vandaan komt zit erin. Zeker over langere tijd geven stoelen ook een tijdsbeeld weer. Een voorbeeld daarvan is de opkomst van pitriet in de jaren ’50. Daarna gingen ontwerpers van over de hele wereld met dat product aan de slag. Ook in Nederland; Martin Visser, Dirk van Sliedregt, iedereen ging met het materiaal experimenteren. Het was bijna als een materialenopdracht op school: dit is het materiaal, maak er iets van.’
Kort in het vak
Voor iemand die met zo’n enthousiasme over meubels en stoelen in het bijzonder kan praten is het best bijzonder dat hij nog maar 10 jaar in het vak zit. Darley had tot die tijd een bedrijf op het gebied van dataverwerking voor winkelbedrijven. Ondernemen zit hem in het bloed, maar hij vond het toen wel tijd om eens helemaal opnieuw te beginnen. Hij stelde zichzelf de vraag: waar kan je het verschil mee maken?
‘Mijn passie lag altijd bij hoogwaardige consumentenproducten, daar kun je nog iets aan toevoegen. Bij massaproductie kun je enkel wat toevoegen door het product goedkoper te maken. Ik vind het interessant om wat toe te kunnen voegen op basis van inhoud. Dan kom je bij bedrijven die een ambachtelijk product maken, en dat kan van horloges en boten tot bier.’
‘Ik houd van productdesign en ik was al veel met stoelen bezig, al had ik toen nog niet gezien dat ik wat mijn hobby was ook beroepsmatig zou kunnen uitvoeren. Mijn zoektocht had ik daarom multidisciplinair aangepakt; ik heb bij verschillende bedrijven gekeken. Dan is het op dat moment ook een speling van het lot: het eerste bedrijf dat op mijn pad kwam was Rietveld by Rietveld, opgericht door twee nazaten van Gerrit Rietveld. Ik zag direct dat de website een update kon gebruiken. Er waren weinig verkooppunten, dus dat kon ook beter. Ik heb contact opgenomen, ze stonden open voor een gesprek en vrij snel was er een klik. Voor ik het wist had ik een tweede meubelbedrijf. Toen heb ik daar vol de focus op gegooid. Dat ik bij meubelbedrijven uitkwam was dus planmatig, maar ook deels een speling van het lot.’
‘Als meubelfabrikant krijg je de kans om van een hersenspinsel van een ontwerper een mooi product te maken. Het is leuk om dat te doen met een hedendaagse ontwerper, het is ook mooi dat te doen met ideeën van iemand die er niet meer is. Van ontwerp tot voltooiing van het product duurt ongeveer 9 maanden. Dat maakt het ook ongelofelijk tastbaar.’
‘Daar voegen we van alles aan toe; kwalitatief maar ook de juiste marketing en verkooppersoneel waarmee we uiteindelijk winkeliers helpen om met de klanten aan de slag te gaan. Het moet namelijk absoluut een commercieel succes zijn. Je kunt in een collectie wel minder commerciële items hebben, maar die vervullen dan weer een andere commerciële rol. De Berlijnse stoel bijvoorbeeld, ik vind het de mooiste Rietveld-stoel. Het is bijna een driedimensionale Mondriaan, vanaf de zijkant lijkt het alsof je kijkt naar een schilderij. Het is een icoon en een statement voor je bedrijf.’
Museum
Het in maart geopende RSGA Design Museum is de plek in Nederland waar je iconen als de Berlijnse stoel, de Knotted Chair van Marcel Wanders of Teun Zwets’ Splitted Chair terugvindt – het enige stoelenmuseum van Nederland, stelt Darley. ‘De reden om het museum te beginnen is de passie die mij en ook anderen in ons bedrijf drijft. Je moet een beetje gek zijn op het vak. Meubels maken is niet altijd een rechttoe rechtaan economisch model. Velen stoppen hun ziel en zaligheid in het meubelvak. Door het museum kunnen we dat beter uitdragen.’
De 60 tentoongestelde stoelen komen allen uit de privécollectie van 200 stoelen van Darley. ‘Uiteindelijk wil ik met het museum een beeld geven van de ontstaansgeschiedenis van het moderne Nederlandse meubels, die voor mij begint bij Gerrit Rietveld. Daarnaast hebben we ook tijdsgenoten nodig die niet uit Nederland komen. Rietveld is ook beïnvloed door Marcel Breuer, door Charles en Ray Eames. Juist door die tijdsgenoten ernaast te zetten snap je de Nederlandse context ook beter.’
‘Ik merk sterk dat het museum inspirerend werkt voor ontwerpers die bij ons komen kijken. Een ontwerper vond voor een product dat we samen aan het ontwikkelen zijn in het museum de oplossing voor een probleem dat ie had’, vertelt Darley. ‘Maar vooral de verhalen zijn leuk om te vertellen. Die gaan bijvoorbeeld over de Rood Blauwe stoel waarvan er nog 200 originelen zijn; circa dertig daarvan zijn voor speciale klanten zoals bijvoorbeeld Charley Toorop of Til Brugman gemaakt. Onze versie is afkomstig van George Sadek, een hoogleraar typografie en design uit New York, die de stoel via het Stedelijk Museum in Amsterdam bestelde. Van Rietvelds Deense stoel zijn wereldwijd slechts tien exemplaren bekend. Onze Deense is gemaakt voor de Nederlandse beeldhouwer Wessel Couzijn. In mijn onderzoek na de aankoop van deze stoel vond ik de briefwisseling tussen Rietveld en zijn zoon Jan over deze stoel. Door de geschiedenis van onze stoelen te laten zien komt het verhaal erachter tot leven.’
Ook bouwt Darley met zijn stoelencollectie weer aan de geschiedenis van de vier meubelmerken die onder RSGA Design vallen. ‘We hebben vier merken die elk door een speling van het lot een deel van hun archief zijn kwijtgeraakt. Gelderland verhuisde van het stationsgebouw naar dit pand terwijl de eigenaar op dat moment niet bezig was met de heritage. Spectrum is failliet gegaan in de jaren ’70 en ook verschillende keren verhuisd. Rietveld Originals is pas in 2004 opgericht en Rietveld stoelen staan vooral in musea.’
‘We hebben het museum bewust naar het bedrijf gehaald om ons en de ontwerpers te laten zien wat ons dna is. Ik ben ervan overtuigd dat de nieuwe dingen die we doen toch gestuurd worden door het verleden. Ze komen uit dezelfde school. Ook als ik jonge ontwerpers de opdracht geef om iets te maken, kijken ze toch eerst naar de ontwerpgeschiedenis. Op het moment dat we dat in een museum kunnen laten zien, werkt dat beter. Ik ben ervan overtuigd dat het de onderneming ook kan sturen.’
Bezoek
Darley verwacht dat vooral de interieurarchitecten, ontwerpers en winkeliers langs zullen komen, maar iedereen die interesse heeft mag zich via de website aanmelden voor een bezoek. ‘Voor mij is het museum nu pas het eerste begin. Ik wil uiteindelijk toe naar bredere collectie om het complete verhaal te vertellen.’
Het museum zal daarvoor groter moeten, beseft hij, iets dat hij in de komende jaren wel verwacht te kunnen realiseren. ‘Ik wil heel graag de collectie van Rietveld-stoelen met bijzondere verhalen vergroten’, vertelt Darley. ‘En ik blijf naar de Dutch Design Week of Object Rotterdam gaan waar jonge ontwerpers hun meubels laten zien. Er is niks leukers dan direct van jonge ontwerpers te kopen.’